در ادامه زندگینامه مشاهیر بزرگ شیعه

ولادت

در سال 489هـ.ق در شهرستان ساری مرکز استان مازندران در کانون گرم یک خانواده با فضیلت ایرانی کودکی چشم به جهان هستی گشود که نامش را «محمد» نهادند و این کودک همان است که بعدها به لقب«ابن شهر آشوب» شهره آفاق علم و دین گردید.پدرش شیخ علی فرزند شیخ شهر آشوب از فقیهان و محدثان بزرگ و نامدار شیعه به شمار می آمد.شیخ علی خود در خانه ای دانش دوست و عالم پرور به دنیا آمد و در مسیر کسب فضایل اخلاقی و معنوی گامهای بلند در محضر پدر دانشور و فقیه خود شیخ شهر آشوب برداشته بود.

جدّش شیخ شهر آشوب از اندیشمندان بزرگ شیعه در قرن پنجم ،و از رجال پر آوازه خطه سر سبز مازندران بود .این عالم بزرگ که در ساری زندگی می کرد در تربیت فرزندش شیخ علی و نوه اش ابن شهر آشوب تلاشهای فراوانی نمود .او فاضلی محدث و راوی بی همتا ی روز گار خود بود .ولادت یادگار خاندان شهر آشوب در زمانی اتفاق افتاد که جز نفیر شومحاکمیت عباسیان در سرزمینهای اسلامی صدایی به گوش نمی رسید و ظلم و ستم آن خاندان نا مبارک به مسلمانان،بخصوص علویان حدّومرزی نداشت.

تحصیلات

شیخ علی در تربیت فرزندش از جان و دل کوشا بود .محمد حلاوت ایمان وخداباوری را از همان آغاز کودکی در محیط گرم خانه و در رفتار و گفتار پدر و مادر و دیگر اقوام می دید.بیشترین زینت خانه آنان انبوده کتابهایی بود که در گوشه وکنار خانه پدرش دیدگان این کودک سعادتمند را روشن می ساخت و قلبش را به دریافت معارف نوید می داد.بدینگونه این کودک با هوش و دانشمند زاده با کتاب و دانش اندوزی آشنا و مأنوس گشت و چون جد و پدرش را همیشه با کتاب و در حال نوشتن می دید نا خود آگاه به دوستی با کتاب کشیده شد .کم کم نخستین گامهای تحصیل را در همان خانه ای که به دنیا آمده وبزرگ شده بود ،برداشت و الفبا را از پدر آموخت .بنابراین پدرش اولین معلم اوبود.بعد از مدتی به فراگیری قرآن در محضر پدر پرداخت .واین از اولین حقوق کودک بر گردن پدر است که قرآن را به او بیاموزد.

ابن  شهر آشوب چون به هشت سالگی رسید تمام آیات قرآن را حفظ کرده بود و از این به بعد او را حافظ(قرآن)لقب دادند .

بعد از فراگیری قرآن و دروس مقدماتی و ادبی به تحصیل علوم و معارف دینی،فقه،اصل،حدیث،رجال،کلام و تفسیر پرداخت.

در بغداد

ابن شهر آشوب پس از سالها اقامت و تحصیل و تدریس در شهرها و حوزه های علمیه ایران و استفاده از محضر دانشمندان و اساتید بزرگ دانش و معنویت و گشت و گذار و مسافرتهای علمی در شهرهای مختلف ایران از جمله مازندران ،مشهد مقدس،نیشابور،سبزوار،ری،اصفهان و همدان در سال 547هـ.ق.با کوله باری از دانش و معنویت از شهر همدان به بغداد عزیمت کرد.

این دانشمند فرزانه در شهر بغداد(پایتخت بنی عباس ومشهورترین مرکز علوم اسلامی آن روزگار بودودانشمندان زیادی در آن زندگی می کردند).اقامت و ضمن تدریس علوم و فنون مختلف ،به تحقیقات وسیعی در ابعادگوناگون دست زد .

ابن شهرآشوب چون صاحب بیانی رسا ومنطق گویا بود با وجود اشتغالات تحقیقی و علمی و تدریس ،به وعظ و ارشاد مردم نیز می پرداخت .

تا جایی که در عصرخود به عنوان سخنور توانا و خطیب بی همتا مورد توجه همگان واقع شد.

او که با همت والا و تلاش خستگی نا پذیر مشکلات زندگی را پشت سر نهاده بود،در قله رفیع اجتهاد وفقاهت براغی گسترش فرهنگ اسلام ونشر احکام ناب قران ومکتب فقهی اهل بیت عصمت و طهارت(ع) فعالیت های چشمگیری از خود نشان داد.

به سوی حلّه

سال 566هـ.ق.دیگر بغداد مکان مناسبی برای ارائه فعالیت ابن شهر آشوب نبود.در این زمان خلیفه وقت ونزدیکان او در تقویت افکار وگسترش عقاید واقتدار علمای حنبلی سعی وکوشش فراوان نموده و در اکثر مواقع موانعی در مقابل فعالیتهای وی ایجاد می نمودند .در این اوضاع و احوال ابن شهر آشوب بغداد را به قصد شهر تاریخی و عالم پرور حله ترک کرد.

کرسی تدریس ابن شهر آشوب در دیار پرشکوه حله ازاعتبار خاصی برخوردار بود.او پس از سالیان دراز حله را به سوی موصل شهردیگر عراق ترک گفت وبعد از خدمات ایان توجه در موصل به شهر حلب هجرت کرد.در آن عصر هر حلب یکی از بزرگترین کانونهای درس وبحث عالمان دین و از نقاط شیعه نشین سرزمین شامات به شمار می رفت.

تألیفات

ابن شهر آشوب قهرمان عرصه قلم و نگارش بود.اودر اکثر علوم اسلامی اعم ازفقه،اصو،کلام،حدیث،تاریخ،تفسیر،رجال تالیفات ارزنده ،آموزنده ،وبی سابقه از خودبه یادگار گذاشته،آثاری که همواره،مورد توجه و عنایت عالمان ودانشمندان قرار گرفته است .اینک به معرفی برخی از آن فقیه فرزانه می پردازیم :

1-     متشابه القران و مختلفه (در 2جلد)

2-     مناقب آل اب طالب(در 4جلد)

3-     معالم العلماء

4-     مثالب النواصب

5-     المخزون المکنون فی عیون الفنون

6-     الطرائق فی الحدود و الحقایق

7-     مائده الفائده

8-     المثال فی الامثال

9-     الاسباب و النزول علی مذهب آل الرسول

10-الحاوی

11-الاوصاف

12-المنهاج

13-الفصوص فی النحو

14-الجدیده

15-انساب آل ابی طالب

16-الاربعین حدیثا

17-نخب الاخبار

18-الخصایص الفاطمیه

19-بیان التنزیل

20-الموالید

در نگاه اندیشمندان

علامه میرزا حسین نوری محدث بزرگ:«ابن شهر آشوب فقیه ،محدث،مفسر،محققوادیب عالیقدر بود ».

شیخ حر عاملی فقیه نامدار :«ابن شهر آشوب محدثی مورد وثوق و محقق ،عارف به علم رجال و اخبار و ادیب و شاعر وجامع همه فضیلت ها بود».

ارتحال

سر انجام ابن شهر آشوب ،فقیه فرزانه و متفکر و گرانمایه پس از صد سال عمر پر بار و حدود هفتاد سال خددمت پر تلاش به عالم تشیع و جهان اسلام و تحمل رنج و محنت بسیار درراه دین و استحکام حوزه های علوم دینی در شب جمعه 22ماه شعبان سال 588هـ.ق.در شهر حلب به دیار باقی پر کشید.

با اعلام رحلت این عالم بزرگ شیعه شهر حلب سر تا سر حالت عزا و ماتم به خود گرفت.

علماءودانشمندان و مردم آن سامان با تاسف و اندوه این خبر مصیبت بار و ضایعه جبران نا پذیر را به اطلاع دیگران می رساندند.مجالس عزا در مساجد و وحوزه های علمیه حتی در خانه ها و منازل خصی افراد بر گزار د.مردم دسته دسته با چهره های اندوهناک و چمهای گریان به محل اقامت و رحلت شیخ می آمدند وبر سرو سینه زده عزاداری می نمودند .آنان پس از تشییع پر شکوه پیکر مطهر ابن شهر اشوب را در نزدیکی شهر در دامنه کوه جوشن و جوار مرقد حضرت محسن بن حسین (ع)دفن کردند.یادش گرامی و راهش پر رهرو باد.

گوهر پاک بباید که شود قابل فیض         ورنه هر سنگ و گلی لو لو و مرجان نشود

ذره را تا نبــــود همت عالی حافظ           طالب چشمه خورشید درخشــــان نشود

                                                                                               (حافظ)

برگرفته از کتاب زندگینامه 40 تن از مشاهیر بزگ شیعه