100 سخن کوتاه ولی پرمحتوا

1.از آن‌ حضرت‌ سؤال‌ شد : زهد چيست‌ ؟ فرمود : رغبت‌ به‌ تقوى‌ و بى‌ رغبتى‌ به‌ دنيا .

(تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 227)

2.از آن‌ حضرت‌ سؤال‌ شد : مروت‌ چيست‌ ؟فرمود : حفظ دين‌ ، عزت‌ نفس‌ ، نرمش‌ ، احسان‌ ، پرداخت‌ حقوق‌ و اظ‌هار دوستى‌نسبت‌ به‌ مردم‌ .

(تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 227)

3.از آن‌ حضرت‌ سؤال‌ شد : كرم‌ چيست‌ ؟ فرمود : بخشش‌ پيش‌ از خواهش‌ و اطعام‌ در قحطى‌ .

(تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 227)

4.از آن‌ حضرت‌ سؤال‌ شد بخل‌ چيست‌ ؟ فرمود : آنچه‌ در كف‌ دارى‌ شرف‌ بدانى‌ ، و آنچه‌ انفاق‌ كنى‌ تلف‌ شمارى‌ .

(تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 227)

5.از آن‌ حضرت‌ سؤال‌ شد : بى‌ نيازى‌ چيست‌ ؟فرمود : رضايت‌ نفس‌ به‌ آنچه‌ برايش‌ قسمت‌ شده‌ ، هر چند كم‌ باشد .

(تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 228)

6 .از آن‌ حضرت‌ سؤال‌ شد : فقر چيست‌ ؟ فرمود : حرص‌ به‌ هر چيز .

(تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 228)

7.از آن‌ حضرت‌ سؤال‌ شد : شرف‌ چيست‌ ؟ فرمود : موافقت‌ با دوستان‌ و حفظ همسايگان‌ .

(تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 228)

8.از آن‌ حضرت‌ سؤال‌ شد : پستى‌ و ناكسى‌چيست‌ ؟ فرمود : به‌ خود رسيدن‌ و بى‌اعتنايى‌ به‌ همسر .

(تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 228)

9.پناهنده‌ به‌ خدا آسوده‌ و محفوخ‌ است‌ ، ودشمنش‌ ترسان‌ و بى‌ياور

(تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 229)

10.از خدا بر حذر باشيد با زيادى‌ ياد او ، واز خدا بترسيد به‌ وسيله‌ تقوى‌ ، و به‌ خدا نزديك‌ شويد با طاعت‌ ، به‌ درستى‌ كه‌او نزديك‌ است‌ و پاسخگو .

(تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 229)

11.بزرگى‌ كسانى‌ كه‌ عظمت‌ خدا را دانستنداين‌ است‌ كه‌ تواضع‌ كنند ، و عزت‌ آنها كه‌ جلال‌ خدا را شناختند اين‌ است‌ كه‌برايش‌ زبونى‌ كنند ، و سلامت‌ آنها كه‌ دانستند خدا چه‌ قدرتى‌ دارد اين‌ است‌ كه‌به‌ او تسليم‌ شوند .

(تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 229)

12.بدانيد كه‌ خدا شما را بيهوده‌ نيافريده‌ وسر خود رها نكرده‌ ، مدت‌ عمر شما را معين‌ كرده‌ ، و روزى‌ شما را ميانتان‌ قسمت‌كرده‌ ، تا هر خردمندى‌ اندازه‌ خود را بداند و بفهمد كه‌ هر چه‌ برايش‌ مقدر است‌به‌ او مى‌رسد ، و هر چه‌ از او نيست‌ به‌ او نخواهد رسيد ، خدا خرج‌ دنياى‌ شما راكفايت‌ كرده‌ و شما را براى‌ پرستش‌ فراغت‌ بخشيده‌ و به‌ شكرگزارى‌ تشويق‌ كرده‌ ،و ذكر و نماز را بر شما واجب‌ كرده‌ و تقوى‌ را به‌ شما سفارش‌ كرده‌ ، و آن‌ رانهايت‌ رضايت‌مندى‌ خود مقرر ساخته‌ .

(تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 234)

13.اى‌ بندگان‌ خدا ، از خدا بپرهيزيد ، وبدانيد كه‌ هر كس‌ از خدا بپرهيزد ، خداوند او را به‌ خوبى‌ از فتنه‌ها و آزمايشهابرآورد و در كارش‌ موفق‌ سازد و راه‌ حق‌ را برايش‌ آماده‌ كند .

(تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 234)

14.هيچ‌ مردمى‌ با هم‌ مشورت‌ نكند مگر اينكه‌به‌ درستى‌ هدايت‌ شوند .

(تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 236)

15.پستى‌ و ناكسى‌ اين‌ است‌ كه‌ شكر نعمت‌نكنى‌ .

(تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 236)

16.در طلب‌ مانند شخص‌ پيروز مكوش‌ ، و مانندكسى‌ كه‌ تسليم‌ شده‌ به‌ قدر اعتماد نكن‌ چون‌ به‌ دنبال‌ كسب‌ و روزى‌ رفتن‌ سنت‌است‌ ، و ميانه‌روى‌ در طلب‌ روزى‌ از عفت‌ است‌ ، و عفت‌ مانع‌ روزى‌ نيست‌ ، وحرص‌موجب‌ زيادى‌ رزق‌ نيست‌ . به‌ درستى‌ كه‌ روزى‌ قسمت‌شده‌ و حرص‌ زدن‌ ، موجب‌ گناه‌ مى‌شود .

(تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 236)

17.انسان‌ تا وعده‌ نداده‌ ، آزاد است‌ . اماوقتى‌ وعده‌ مى‌دهد زير بار مسؤوليت‌ مى‌رود ، و تا به‌ وعده‌اش‌ عمل‌ نكند رهانخواهد شد .

(بحار الانوار ، ج‌ 78 ، ص‌ 113)

18.آن‌ كس‌ كه‌ بر حسن‌ اختيار خداوند توكل‌ واعتماد كند ( و به‌ قضا و قدر الهى‌ خوشنود باشد ) آرزو نمى‌كند در غير حالى‌ باشدكه‌ خداوند برايش‌ اختيار كرده‌ است‌ .

(تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 236)

19.خيرى‌ كه‌ هيچ‌ شرى‌ در آن‌ نيست‌ ، شكر برنعمت‌ و صبر بر مصيبت‌ و ناگوار است‌ .

(تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 237)

20.آن‌ حضرت‌ - عليه‌ السلام‌ - به‌ مردى‌ كه‌از بيمارى‌ شفا يافته‌ بود ، فرمود : خدا يادت‌ كرد پس‌ يادش‌ كن‌ ، و از تو گذشت‌پس‌ شكرش‌ كن‌ .

(تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 237)

21.هر كس‌ كه‌ پيوسته‌ به‌ مسجد رود يكى‌ ازاين‌ هشت‌ فايده‌ نصيبش‌ شود :

آيه‌ محكمه‌،دست‌يابى‌ به‌ برادرى‌ سودمند ، دانشى‌تازه‌ ، رحمتى‌ مورد انتظار ، سخنى‌ كه‌ او را به‌ راه‌ راست‌ كشد يا او را ازهلاكت‌ برهاند ، ترك‌ گناهان‌ از شرم‌ مردم‌ و ترس‌ از خدا .

(تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 238)

22.به‌ درستى‌ كه‌ پر ديدترين‌ ديده‌ها آن‌است‌ كه‌ در خير نفوذ كند ، و شنواترين‌ گوشها آن‌ است‌ كه‌ تذكرى‌ را بشنود و ازآن‌ سود برد ، سالمترين‌ دلها آن‌ است‌ كه‌ از شبه‌ها پاك‌ باشد .

(تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 238)

23.مردى‌ به‌ امام‌ حسن‌ - عليه‌ السلام‌ - عرض‌ كرد : دخترى‌ دارم‌ ، به‌ نظر شما با چه‌ كسى‌ وصلت‌ كنم‌ . فرمود : با كسى‌كه‌ متقى‌ و باايمان‌ باشد .

چون‌ اگر او را دوست‌ بدارد ، مورد احترامش‌ قرار مى‌دهد ، و اگر از او نفرت‌داشته‌ باشد ، به‌ او ظ‌لم‌ نمى‌كند .

(مستظ‌رف‌ ، ج‌ 2 ، ص‌ 218)

صفحات: 1· 2· 3· 4· 5· 6

روزهای سپید یا ایام البیض، به روزهای سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم هر ماه قمری گویند.^[به باور مسلمانان ایام البیض ماه‌های رجب، شعبان و رمضان، دارای فضیلت بسیار می‌باشند. «ایام البیض» یعنی روزهایی که شب‌هایش سفید است. منظور، سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم ماه قمری است که «شب‌های مهتاب» دارند.

در ایام البیض، «ایام» جمع یوم به معنای روز و «بیض» جمع ابیض به معنای سفید و درخشان است. «روزهای سپید» برابر پارسی آن است.

وجه تسمیه [ویرایش]

در پیرامون وجه تسمیه این واژه دو دیدگاه وجود دارد^]:

• یکی اینکه با توجه به اینکه در این سه روز به دلیل کامل بودن ماه، شب‌ها روشن و سفید است، روزهای این سه شب را ایام البیض به معنای روزهای سفید نامیده‌اند.
• دیگر اینکه در حدیثی از پیامبر اسلام آمده است هنگامی که آدم خطایی که ترک اولی بود را انجام داد بدنش سیاه شد. پس از آن بر قلبش الهام شد که روزهای ۱۳ و ۱۴ و ۱۵ را روزه بگیرد. هر روز از این روزها را که روزه گرفت، بخشی از بدنش سفید شد، وقتی سه روز تمام شد، تمام بدنش سفید شده بود. به همین دلیل این روزها را روزهای سفید گفته‌اند.

اعمال شب پانزدهم ماه رمضان

پانزدهم از لیالى متبرکه است و در آن چند عملست: اوّل غسل دوّم زیارت امام حسین‏علیه السلام سیّم شش رکعت نماز به حمد و یس و تبارک و توحید چهارم صد رکعت نماز در هر رکعت بعد از حمد ده مرتبه توحید بخواند شیخ مفید در مقنعه از حضرت امیرالمؤمنین‏علیه السلام روایت کرده که هر که این عمل را بجا آورد حق تعالى بفرستد بسوى او ده ملائکه که دفع کنند از او دشمنان او را از جنّ و انس و بفرستد سى فرشته نزد مَوْت او که او را ایمن کنند از آتش پنجم روایت شده که از حضرت صادق‏علیه السلام سؤال کردند که چه مى‏فرمائى در حق کسى‏که حاضر شود نزد قبر حسین‏علیه السلام در شب نیمه ماه رمضان فرمود بَه بَه کسى‏که نماز گذارد نزد قبر آن حضرت در شب نیمه ماه رمضان ده رکعت بعد از نماز عشاء و این نماز غیر از نافله شب باشد و بخواند در هر رکعت بعد از حمد قُلْ هُوَاللَّهُ اَحَدٌ ده مرتبه و پناه ببرد به خداوند تعالى از آتش جهنّم حق تعالى او را آزاد از آتش ثبت فرماید و از دنیا نرودتادرخواب به‏بیند ملائکه‏اى که بشارت دهند او را به بهشت و ملائکه‏اى که ایمن گردانند او را از آتش روز نیمه سنه‏دوّم‏ولادت‏باسعادت‏حضرت‏امام‏حسن مجتبى‏علیه السلام واقع شد و شیخ مفید فرموده که تولّد امام محمد تقى‏علیه السلام در سنه‏صدونودوپنج‏در این روز بوده لکن مشهور در غیر این روز است بهرحال روز بسیار شریفى است و صدقات و مَبَرّات در آن فضلیت بسیار دارد شب هفدهم شب بسیار مبارکیست و در آن شب لشکر حضرت رسول‏صلى الله علیه وآله با لشکر کفّار قریش ملاقات کردند در بدر و در روزش جنگ بدر واقع شد و حق تعالى لشکر آن حضرت را بر مشرکین ظفر داد و آن اعظم فتوحات اسلام بود لهذا علماء فرموده‏اند که در آن روز مستحب است صدقه و شکر خدا بسیار نمودن و غسل و عبادت در شبش نیز فضیلت عظیم دارد مؤلف گوید که روایات بسیار وارد شده که در آن‏شب‏بَدْرحضرت‏رسول‏صلى الله علیه وآله بااصحاب‏فرمودکیست‏امشب‏براى‏ما برود از چاه آب بکشد بیاورد اصحاب سُکوت کردند و هیچکدام اِقدام بر این کار نکردند حضرت امیرالمؤمنین‏علیه السلام مشکى برداشت به طلب آب بیرون رفت و آن شب شبى بود سرد و باد مى‏آمد و ظلمت داشت پس رسید به چاه آب و آن چاهى بود بسیار گود و تاریک و آن حضرت دَلْوى نیافت تا از چاه آب کشد لاجَرَم به چاه پایین رفت و مشک را پر کرد و بیرون آمد رو کرد به آمدن که ناگاه‏بادسختى‏برخوردبه‏آن‏حضرت‏که آن جناب از سختى آن نشست تا برطرف شد پس برخاست و حرکت فرمود که ناگاه باد سختى دیگر مانند آن آمد آن حضرت نشست تا او نیز ردّ شد دیگر باره برخاست برود مرتبه سیّم‏نیزهمان‏نحوبادى‏رسید و آن حضرت نشست و چون ردّ شد برخاست و خود را به حضرت رسول‏صلى الله علیه وآله رسانید حضرت پرسید که یا اَبَاالحسن براى چه دیرآمدى عرض کرد که سه مرتبه بادى به من رسید که بسیار سخت بود و مرا لرزه فراگرفت و مَکْثَم به جهت برطرف شدن آن بادها بود فرمود آیا دانستى آنها چه بود یا علىّ عرض کردنه فرمود آن اوّل جبرئیل بود با هزار فرشته که بر تو سلام کرد و سلام کردند و دیگرى میکائیل بود با هزار فرشته که بر تو سلام کرد و سلام کردند و پس از آن اسرافیل بود با هزار ملائکه که سلام کرد بر تو و سلام کردند و اینها فرود آمدند به جهت مَدَدِ ما فقیر گوید که اشاره به همین است قول آن کسى که گفته که از براى امیرالمؤمنین‏علیه السلام در یک شب سه هزار و سه منقبت بوده و اشاره به همین نموده سیّد حمیرى در شعر خود در مدح آن حضرت‏

اُقسِمُ بِاللَّهِ وَ الآئِهِ‏

وَالْمَرْءُ عَمَّا قالَ مَسْؤُولٌ‏

سوگند خورم به خدا و نعمتهایش‏

و انسان از هر چه گوید بازخواست شود

اِنَّ عَلِى‏َّ بْنَ اَبیطالِبٍ‏علیه السلام‏

عَلَى التُّقى‏ وَالْبِرِّ مَجْبُولٌ‏

براستى على بن ابیطالب‏

فطرتش به پرهیزکارى و نیکى سرشته شده‏

کانَ اِذَا الْحَربُ مَرَتْهَا الْقَنا

وَاَحْجَمَتْ عَنْهَا البَها لیلُ‏

چنان بود که هنگامى که نیزه‏ها تنور جنگ را مى‏افروخت‏

و دلیران از آن گریزان بودند

یَمْشى‏ اِلَى الْقِرْنِ وَفى‏ کَفِّهِ‏

اَبْیَضُ ماضِى الْحَدِّ مَصْقُولٌ‏

بسوى هماورد خویش مى‏رفت و در دستش‏

شمشیر بَراق و بُران و صیقلى شده بود

مَشْىَ الْعَفَرْنا بَیْنَ اَشْبالِهِ‏

اَبْرَزَهُ لِلْقَنَصِ الْغیلُ‏

چنانچه شیر در میان بچه‏هاى خود راه مى‏رود

در آن حال که بیشه براى شکار او را بیرون فرستد

ذاکَ الَّذى‏ سَلَّمَ فى‏ لَیْلَهٍ

عَلَیْهِ میکالٌ وَجِبْریلٌ‏

على همان کسى است که در یکشب بر او

سلام کرد میکائیل و جبرئیل‏

میکالُ فى‏ اَلْفٍ وَجِبْریلُ فى‏

اَلْفٍ وَیَتْلُوهُمْ سَرافیلُ‏

میکائیل با هزار فرشته و جبرئیل نیز با

هزار فرشته و پشت سر آنها نیز اسرافیل آمد

لَیْلَهَ بَدْرٍ مَدَداً اُنْزِلُوا

کَاَنَّهُمْ طَیْرٌ اَبابیلُ‏

در شب بدر که براى کمک فرود آمدند

همانند مرغهاى ابابیل (که به مکه آمدند)

دعاى مُجير

دعائيست رفيع الشأن مروىّ از حضرت رسول صَلَّى اللَّهِ عَلِيهِ وَ اله جبرئيلبراى آن حضرت آورد در وقتى كه در مقام ابراهيم عليه السلام مشغول به نماز بود وكفعمى در بلد الامين و مصباح اين دعا را ذكر كرده و در حاشيه آن اشاره به فضيلت آننموده از جمله فرموده هر كه اين دعا را در ايّام البيض ماه رمضان بخواند گناهانشآمرزيده شود اگر چه به عدد دانه هاى باران و برگ درختان و ريگ بيابان باشد و براىشفاء مريض و قضاء دين و غنا و توانگرى و رفع غم خواندن آن نافع است و دعا اين است :
به نام خداى بخشاينده مهربان

سُبْحانَكَ يا اَللّهُ تَعالَيْتَ يا رَحْمنُ اَجِرْنا مِنَ النّارِ يا مُجيرُسُبْحانَكَ

منزهى اى خدا برترى تو اى بخشنده پناه ده ما را از آتش اى پناه دهمنزهى

يا رَحيمُ تَعالَيْتَ يا كَريمُ اَجِرْنا مِنَ النّارِ يا مُجيرُ سُبْحانَكَ يامَلِكُ

اى مهربان برترى تو اى كريم پناه ده ما را از آتش اى پناه ده منزهى اى پادشاه

…..

(وَ نُريدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذينَ اسْتُضْعِفُوا فِي اْلأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثينَ)(1)

«و مى خواهيم كسانى كه در آن سرزمين فرو دست شده بودند، منت نهيم و آنان را پيشوايان ]مردم گردانيم و ايشان را وارث زمين[ كنيم.

اين آيه مربوط به داستان حضرت موسى(عليه السلام)است. خداوند مى فرمايد: موسى(عليه السلام) در عصرى به دنيا آمد و بزرگ شد كه فرعون طغيان كرده و ادعاى ربوبيت داشت. او بنى اسرائيل را به استضعاف كشانده و دستور قتل فرزندان آنان را داده بود و مى خواست آنها را نابود كند; در حالى كه اراده خداوند چيز ديگرى بود. او مى خواست بر آنان منت گذارد و آنان را پيشوا قرار دهد تا پس از سال ها، پيشوا و وارث در زمين باشند پس از آن كه زمين در دست ديگران بود، و آنان را در زمين مكنت دهد و حكومت قوى و پابرجا به آنان ارزانى دارد تا بتوانند از آن استفاده كنند.

هر چند ظاهر آيه بيان يك قسمت از حوادث روزگار قوم بنى اسرائيل و حضرت موسى(عليه السلام)است; ولى مى دانيم كه خداوند از گفتن اين داستان ها هدف دارد و گويا مى خواهد بگويد: مستكبران و زورمداران ادامه حيات و حكومت خود را در استثمار مستضعفان مى دانند و به دنبال آنند كه به گونه اى از آنان بهره كشى كنند و در نهايت آنها را از هستى و حيات مناسب محروم سازند; ولى اراده خداوند بر خلاف خواست قدرتمندان است و به بندگان خود كمك مى كند. لذا در اينجا از فعل مضارع بهره گرفته كه دلالت به استمرار دارد و مى گويد: اراده دائمى و سنت ما چنين است كه به مستضعفان (لايق) كمك كنيم.

اين آيه بشارتى است براى همه حق پرستان و عدالت خواهان كه حكومت ظلم و جور دائمى نيست و در نهايت، پيروزى براى رنج ديدگان خواهد بود. بيشتر از هر چيز ديگر، اين آيه، به حكومت جهانى و انقلاب نورانى حضرت مهدى(عليه السلام)مربوط مى شود و قيام امام زمان(عليه السلام)، مصداق كامل و تمام آن قرار مى گيرد. امام على(عليه السلام)درباره اين آيه فرمود:

«هُمْ آلُ مُحَمَّد يَبْعَثُ اللّهُ مَهدِيَهم بَعدَ جَهْدِهِم فَيَعِزُّهُم وَيَذِّلُ عَدُوَّهم»;(2)

اين افراد خاندان پيامبرند كه خداوند مهدى آنان را… بر مى انگيزد و به آنان عزت مى دهد و دشمنانشان را خوار و ذليل مى سازد.

خداوند در آيه، تعبير «منت» را آورده و اين نشانه عظمت و بزرگى اين مسأله است; چرا كه خداوند در موارد خاصى ـ مانند فرستادن پيامبران ـ تعبير منت آورده است:

(لَقَدْ مَنَّ اللّهُ عَلى الْمُؤمِنينَ اِذْ بَعَثَ فِيهِم رَسُولا);(3)

«به راستى خداوند بر مؤمنان منت نهاد كه در ميان آنان رسولانى برانگيخت».

بنابراين، اراده الهى بر اين است كه مظلومان و محرومان، بر جباران و ستمگران غلبه كرده و وارث زمين و صاحب اختيار آن شوند و با برپايى حكومت عدل، رهبرى هميشگى بشريت را بر عهده گيرند و اين اراده خدا تخلف ناپذير است.

شيخ صدوق(ره) در «كمال الدين» روايات ولادت آن حضرت را نقل كرده است. طبق اين روايت، هنگامى كه حضرت به دنيا آمد، ابتدا به يگانگى خداوند و رسالت پيامبر(صلى الله عليه وآله) و ولايت ائمه اهل بيت(عليهم السلام) شهادت داد و سپس آيه ياد شده را تلاوت فرمود.(4)

1. قصص (28)، آيه 5.

2. شيخ طوسى، كتاب الغيبة، ص 184.

3. آل عمران (3)، آيه 164.

4. كمال الدين و تمام النعمة، ج 2، باب 41، ح 1 و 2.