اهداف مباحثه

با بیان تعریف ضرورت و موضوع مباحثه ، غایت و اهداف آن هم مشخص می شود . صحنه مباحثه در حقیقت ، ایجاد یک فضای فرهنگی بالنده و شایسته است که در آن دو یا چند فرد به بیان دیدگاههای خود ، حول موضوع واحد و نقد دیدگاههای طرف مقابل می پردازند . شرط کارآمدی این رویارویی آن است که آداب و شرایط مباحثه مهیا گردیده ، طرفین از جاده انصاف و سلوک بر سبیل صواب خارج نشوند ، لذا حاصل این اقدام آن خواهد بود که طرف مقابل ، خود را به تأمل جدی و علمی ، درباره موضوع مورد بحث فرا می خواند و به سیر تکاملی مفاهیم بحث شده و رهایی از رکود فرهنگی کمک می کند .

بر این اساس می توان گفت ، اهداف مباحثه عبارتند از :

1- مطالب آموخته شده تکرار و ملکه نفس می گردد

2- راه تحقیق را برای پژوهشگر و دانشجو هموار و برخورد آراء و اندیشه ها را تجربه می کند .

3- مباحثه تکرار درس استاد است ، اما نه به شکل ناقص و سطحی ، بلکه به صورتی جامع و محققانه.

4- ضمن فهم کامل مطالب ، سوالات جدید به صورت خود جوش مطرح می شود .

5- از جمله خصوصیات جالب مباحثه آن است که هر کس خود را امتحان می کند ، میزان فهم خود را ارزیابی می کند و این سنجش و آزمایش ، وسیله ای برای تلاش بیشتر و درنتیجه رشد سریعتر می باشد .

انواع مباحثه

مباحثه پس از درس در حقیقت نوعی ارزیابی است و هدف از آن ، تصحیح ، تکمیل و غنی تر کردن فهم متون درسی است ، بر این مبنا طلبه باید شکیبا باشد و غور و تعمق بیشتری برای فهمیدن مطالب درس بنماید .

اقسام مباحثه :

1- مباحثه فردی : تکرار و دوره بحث با خویشتن است

2- مباحثه گروهی : تعدادی از افراد بدون روش خاصی تنها به بیان درس و جلسه استاد ، اکتفا کرده و بیش از آن انتظاری ندارند .

3- مباحثه سازمانی : دارای ساختار صحیح بوده و جلسه بحث بر اسا س موضوع ، تعریف و اهداف مشخص ، اداره شود . در حقیقت این روش نوع سازمان یافته و توسعه یافته مباحثات قبلی بوده و کاستی ها و نواقص گونه های فردی و گروهی را ندارد ، همین نوع نگرش می تواند قوه اجتهاد را در طلبه پرورش دهد و او را تا قله های فقاهت و دیانت ، هدایت کند .

پیش نیازهای مباحثه

امور مختلف و متنوعی پیش نیازهای مباحثه را تشکیل می دهد که محور همه آنها تنظیم صحیح مباحثه می باشد. مسائل مربوط به این مقدمات ، عبارتند از :

1- ایمان و عبادت

2- پیش مطالعه متون درسی

3- یادداشت برداری (فیش برداری)

4- بهره گیری از اندوخته های ذهنی

شرایط و آداب مباحثه

1- قصد قربت

2- مراعات وقت

3- طهارت

4- آمادگی ذهنی

5- شرایط محیطی

6- رعایت موازین اخلاقی

7- استدلالی بحث نمودن

شیوه های مباحثه و کارآمدی آن

در اینجا دو روش را برای مباحثه ذکر می کنیم :

الف) روش نوبتی : در این روش هر روز یک نفر به نوبت آمادگی پیدا می کند تا درس قبلی را که بعد از کلاس مطالعه کرده ، برای هم مباحثه ای خود توضیح دهد یعنی دقیقاً همانند استاد همه درس را یک بار تدریس کند(با این تفاوت که در این بحث تعداد شنوندگان کم است).

این روش خیلی درست نیست زیرا نه گوینده خیلی از مشکلات درسی با خبر می شود و نه طرف مقابل مطلب را به درستی می فهمد .

ب) روش مبادله ای : در این روش یکی از مباحثه کنندگان به توضیح درس و بقیه به اشکال گرفتن می پردازند تا گوینده قدرت دفاع و استدلال را در خود پرورش دهد و در حقیقت مطالب درست کالبد شکافی شود .

یا علی مدد - التماس دعا