این دعای شریف به چهار طریق در منابع حدیثی ودعائی شیعه وارد شده است:

در این مرحله ابتدا طریق اول را مورد بررسی قرار داده ودر روزهای آینده به ذکر سه طریق دیگر خواهیم پرداخت:

1.       ثقه الاسلام، محمد بن یعقوب کلینی در کتاب بسیار معتبر کافی، به نقل از محمد بن عیسی، واو با اسناد خود از معصومان(علیهم السلام)(بدون آن که اسمی از معصوم خاصی نام برده باشد) این دعا را به طور خاص برای دعای شب بیست وسوم ماه مبارک رمضان نقل کرده وگفته است در تمام ماه مبارک رمضان وهمچنین در تمام لحظات عمر، خواندن این دعا خوب است.

بررسی طریق اول(الکافی، ج4، ص162، باب الدعا فی العشر الاواخر من شهر رمضان، ح4)

متن آمده در این کتاب چنین است:

محمد بن عیسی، بإسنَادِهِ عن الصّالِحینَ(علیهم السلام) قالَ: تُکَرّرُ فی لَیلَه ثلاث وعِشرینَ مِن شَهرِ رَمَضَان هذا الدُّعاءَ سَاجداً وقائماً وقاعداً، وعلی کلِّ حال وفی الشّهرِ کلِّه، وکَیفَ أمکَنَکَ ومتی حَضَرَکَ من دَهرِکّ، تَقولُ بعدَ تحمیدِ تَبَارکَ وتعالی والصَّلاه عَلَی النَّبی(صلی الله علیه وآله وسلم)

اللهمَّ کُن لِوَلیکَ-فلان بن فلان-[1] فی هذه الساعه وفی کل السَّاعه ولِيّاً وَحافِظا ، (وَناصِراً، وَدَليلاً وَقآئِداً

ووعوناً وعَيْناً)، حَتّى‏ تُسْكِنَهُ اَرْضَكَ طَوْعاً، وَتُمَتِّعَهُ فيها طَويلاً.

میان این عبارت وآنچه در میان عموم متداول است چند اختلاف عمده وجود دارد که عبارتند از:

1.      در متن مشهور به جای عبارت(فلان بن فلان) در این طریق عبارت الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ صَلَواتُكَ عَلَيْهِ وَعَلى‏ ابآئِهِ، آمده است . ودر واقع، در این متن، نام شریف امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به صراحت ذکر نشده است.

اما با توجه به متن وسند این خبر، مسلم است که مراد از عبارت(فلام بن فلان) نام شریف آن حضرت است. این اضمار خللی به این طریق نمی رساند.

شبیه این مسئله، در سایر اخبار وروایات شیعه نیز مکرر دیده شده که نام مبارک معصوم(علیه السلام) ویا برخی دشمنان معروف آنان به خاطر مصالحی چون تقیه وامثال آن از ناحیه خود معصوم(علیه السلام) یا راویان خبر، ذکر نشده ودر عوض،عباراتی، همچون فلان وامثال آن آورده شده است.

علاوه بر این، مرحوم کفعمی ومرحوم سید بن طاووس-که در این طریق، اسم حضرت را با کنایه ذکر کرده اند- در نقل طریق دوم (که بعد از این ذکر خواهد شد) به صراحت نام والقاب آن حضرت را ذکر کرده اند.

2.      اختلاف دوم عبارت «وعوناً» در این طریق، است که در متن مشهور ذکر نشده است. ایبن اختلاف نیز با توجه به این که این عبارت در بیشتر نسخه های خطی کتاب کافی ودیگر مصادر این طریق، نیامده است، در معرض تردید بوده، ومی توان از آن چشم پوشی کرد.

3.      تفاوت دیگر، در عبارت(وقائداً وناصراً ودلیلاً وعیناً) است که در این طریق، به جای آن عبارت«وناصراً ودلیلاً وقائداً وعوناً وعیناً» آمده است در این باره نیز، علاوه بر این که در غالب پس بعد ازکافی، همچون: تهذیب، مصباح، المتهجّد، مختصر بصائر، مزار، مصباح، البلد الامین وفلاح السائل این اختلاف وجود ندارد، همان گونه که گفته شد،عبارت«وعوناً» نیز در اکثر نسخه های کافی نیست؛ بنابراین، اختلاف موجود، در این کتاب با متن مشهور، تنها در ترتیب این چهار کلمه خواهد بود.

احوال سندی طریق اول

سندی که در کتاب کافی برای این خبر وجود دارد-علی الضاهر- عبارت است از: محمد بن عیسی، بإسنَادِهِ عن الصّالِحینَ(علیهم السلام). نکته ای که در نگاه ابتدایی به این سند، نزد اهل فن مسلم است این است که مرحوم کلینی نمی تواند بدون واسطه از شخص محمد بن عیسی روایت نقل کند؛ به این سبب، در این گونه موارد، غالب صاحبنظران ومحققان، امثال این اسانید را بر سند حدیث ویا احادیث قبلی معلق فرض کرده اند.در خصوص این حدیث، سند، بر«احمد بن محمد، عن علی ابن الحسن»  ودر حدیث دوم از همان باب معلق شده ودر نهایت، سند حدیث چنین خواهد بود :«احمد بن محمد، عن علی ابن الحسن، عن محمد بن عیسی ، باسناده، عن المعصومین الصالحین{الصادقین}(علیهم السلام)

از مؤید دیگر این تعلیق آن است که در طریق پس از آن نیز، خبر به وسیله علی بن حسن بن فضال از شخص محمد بن عیسی نقل شده است.

بررسی اجمالی این سند را در آینده از همین وبلاگ پیگیری نمائید.

صفحات: 1· 2