مورچگان مانند زنبور عسل و موریانه تاریکی را دوست می دارند و در این شهر عظیم و تاریک همیشه مشغول کار هستند و در فصل تابستان حتی شبها هم در خارج از لانه دست از کار نمی کشند . کاری که مورچه در خارج لانه انجام می دهد و ما می بینیم در مقابل کارهائی که در داخل لانه انجام می دهد و ما نمی بینیم تقریباً صفر است . این حیوان قدرت فعالیت و پشتکار عجیبی دارد ، دمیری در کتاب حیوه الحیوان میگوید : عرب در نامگذاری مورچه راه صوابی را پیش گرفته است زیرا این حیوان را نمل نامیده است و نمل در لغت عرب بمعنای تحرک و فعالیت است .

     در داخل لانه مورچه شب و روز مشغول رفت و روب و تنظیف و تهیه غذاست و تهیه غذا به تنهائی سازمان مفصلی دارد که زمان زیادی از اوقات مورچه را اشغال می کند ، زیرا مواد خامی که از خارج می آورند به هیچ وجه قابل استفاده ی غذایی نیست و باید تغییرات بسیاری در آن داده شود .

     موادی را که به لانه می آورند اولاً با مهارت خاصی آنها را در انبارهای معینی ذخیره میکنند و ثانیاً در نگاهداری آن بر حسب اینکه مواد نباتی یا حیوانی است مراقبت و مواظبت کامل به عمل می آورند ، مثلاً دانه ها را باید مواظبت کرد که سبز نشود و فاسد و خراب نگردد و چون این حیوان از خطر مزبور کاملاً آگاه است بعضی از دانه ها را مثل گندم و جو دونیم می کند و بعضی دیگر را چهار قسمت می کند و گاهی آنرا به دوش حمل کرده روزها در آفتاب و شبها در مهتاب می گذارد تا متعفن نشود ، گاهی مورچه ها می گذارند دانه شروع به سبز کردن نماید تا مواد نشاسته ای آن به مواد قندی تبدیل شود بعد جوانه ها را قطع می کنند آنوقت دانه ها را می خشکانند سپس به انبار مخصوص برده آن را خورد کرده به آرد تبدیل می نمایند و برای زمستان خود ذخیره می کنند .

     گرچه هنوز تمام راههائی که مورچه برای جلوگیری از فاسد شدن مواد غذائی به کار می برد برای بشر کشف نگردیده است ولی این اندازه مسلم است که اگر مورچه ها را از لانه بیرون کنند دانه هائی که در آنجاست فاسد می شود اما با بودن مورچه ها فاسد نمی شود ، آیا بوی مخصوص مورچه ها در این موضوع دخالت دارد ؟ یا علل دیگری دارد هنوز برای ما روشن نیست .

     ثالثاً بعضی مواد را باید هرچه زودتر بصورت مایع (که غذای همگی است) درآورد و بعضی از اغذیه را باید مبدل به کنسرو نمود و بعضی از غذاها را باید به شکل خمیر و اگر گوشت است بشکل قورمه درآورد و بعداٌ در فصل زمستان به غذای مایع تبدیل کرد . جمعی از مورچگان که دارای آرواره های نیرومندی هستند نقش یک اسیاب را ایفا می کنند یعنی گندم و امثال آن را با آرواره های شکننده خود خورد می کنند و بصورت آرد درمی آورند و آنرا در مخزنهای مخصوصی ذخیره می نمایند تا در فصل زمستان مورد استفاده قرار بگیرد .

     از موضوع تهیه غذا که بگذریم مرمت جاده ها و تنظیم خطوط ارتباطات موضوع مهمی است این جاده ها که از مقابل تمام تالارها میگذرد همواره باید تمیز باشد که عبور و مرور در شهر قطع نشود ، مسأله پرستاری و مواظبت از ملکه نیز موضوع مهمی است و دائماً باید او را تمیز کرد و مرتباً باید به آن غذا خورانید و نوازشش کرد .

     کار مهم دیگر مواظبت از تخم ها و نوچه هاست که نسل آینده را تشکیل می دهند و باید شب و روز بوسیله دهان به آنها غذا رسانید و هرساعت یک مرتبه جابجا کرد و مختصر غفلتی در این موضوع خطر انقراض نسل را پیش می آورد .

     از این که بگذریم مورچه ها باید خود را نظیف کنند و اگر توجه کنیم که مورچه یکی از نظیف ترین موجودات دنیاست و روزی اقلاً بیست مرتبه  به تنظیف خود می پردازد آنوقت می فهمیم که تنها رعایت نظافت مدت زیادی از اوقات این حشره را می گیرد .

کارهای خارج از منزل

     اینها کارهائی است که در داخل منزل انجام می گیرد و می دانیم که اعمال دیگری هم در خارج لانه باید انجام بدهند ، اگر در فصل گرمی هوا ملاحظه کنیم که مورچگان پشت سر هم مانند حلقه های زنجیر در حرکت هستند ، با جوش و جنبش مخصوص دانه هائی که چندین برابر جثه های کوچک آنهاست با فعالیت خستگی ناپذیری ، با پشتکار و صبر و حوصله عجیبی به لانه خود حمل می کنند به زمین می خورند و برمی خیزند ، با موانع و مشکلات مقاومت می کنند ، از هر فرصتی استفاده می نمایند آنوقت می فهمیم که این حیوان چه اندازه فعال و رنجبر است .

ورزش و مسابقات و تفریحات

     بعد از اینکه وظیفه سنگین خود را انجام دادند قسمتی از وقت خود را صرف تفریحات مفید می کنند یعنی به ورزش و مسابقه های کشتی گیری می پردازند ، برای این منظور جرگه بزرگی از مورچگان تشکیل می شود و حریفان بوسیله شاخکهای خود یکدیگر را می گیرند و سعی می کنند که حریف را به زمین بزنند .

     در مسابقه دوندگی هم که در یکی از دهلیزها به عمل می آید تماشاچیان طرفین دهلیز می ایستند ودوندگان با سرعت مخصوصی می دوند تا یکی از آنها مسابقه را می برد . باید توجه داشت که در میان حشرات تنها جانوری که عیناً مثل انسان دارای برنامه ورزش و تفریح می باشد همین جانور است .

برگرفته از کتاب شگفتیهای آفرینش