بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ * وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ * لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ *

تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمْرٍ * سَلَامٌ هِيَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ * . (1)

ترجمه : ما اين قرآن عظيم الشان را (كه رحمت واسع و حكمت جامع است) در شب قدر نازل كرديم و چه تو را به عظمت اين شب قدر آگاه تواند كرد, شب قدر (به مقام و مرتبه) از هزار ماه بهتر و بالاتر است در اين شب فرشتگان و روح (جبرئيل) به اذن خدا (بر مقام ولايت نبى و امام عصر(عج) از هر فرمان (و دستور الهى و سرنوشت مقدرات خلق را) نازل مى گردانند, اين شب, رحمت و سلامت و تهنيت است تا صبحگاه (شهود) ((شب قدر)) يا ((ليلة القدر)) مشهورترين نام اين شب است. مفسران درباره اينكه چرا اين شب را ((شب قدر)) گفته اند و ((قدر)) به چه معناست, سه معنا را انتخاب كرده اند:

1- قدر= شرف و منزلت

((مرحوم طبرسى)) گويد: ((از آن رو به اين شب, قدر گفته اند كه داراى شرف و پايه اى بلند و شانى عظيم است. مثل اينكه گويند: مرد داراى قدر; يعنى داراى شرف و منزلت. چنان چه قرآن مى فرمايد: ((و ما قدروا الله حق قدره)), يعنى عظمت و شان خدا را آن گونه كه بايد به جا نياوردند. ((ابوبكر وراق)) گويد: ((لان من لم يكن ذا قدر اذا احياها صار ذاقدر)); آن شب را, قدر ناميدند, از اين رو كه انسان ها با زنده داشتن آن به قدر و منزلت مى رسند. ديگران نيز گفته اند: شب قدر است, زيرا كارهاى خدايى را در آن شب پاداشى بزرگ و گران سنگ است. گروهى ديگر نيز گفته اند: شب قدر است, چون كتابى گرانبها بر پيامبرى بلند مرتبه و گرامى, براى امتى بلند پايه با دستان فرشته اى گرانقدر نازل شده است.(2) در قدر و منزلت شب قدر همين بس كه سوره مباركه (قدر) در شان آن نازل شده است.

صفحات: 1· 2· 3· 4· 5· 6· 7· 8· 9· 10· 11

محسن فیض کاشانی گوید: در کتاب عیون اخبار الرضا از آن حضرت درباره این آیه وارد است که فرمود: خداوند ما را بدین ویژگی مخصوص داشت. زیرا ما را به همراه امت به نماز امر فرمود، سپس به طور خصوص نیز مورد خطاب قرار داد. از این رو رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم پس از نزول این آیه مدت نه ماه هر روز هنگام هر نماز پنج بار به در خانه علی و فاطمه - علیهما السلام - می‏رفت و می‏گفت: نماز! خدایتان رحمت کند. و خداوند هیچ یک از فرزندان پیامبران را به مانند این کرامتی که در حق ما فرموده و ما را در میان خاندان همه آنان بدین ویژگی مخصوص ساخته گرامی نداشته‏است.( تفسیر صافی 3 / 337.)

فیض کاشانی در تفسیرش از کتاب احتجاج روایت می‏کند که: مردی از علی‏بن ابی‏طالب علیه السلام از برترین مناقبش پرسید، حضرت این آیه را خواند و فرمود: منظور از مَن عنده علم‏الکتاب من هستم.( تفسیر صافی 3 / 77.)

مضمون این روایات در معرفی این دو شخص را علّامه فیض کاشانی - رحمه الله - از امیرمؤمنان امام باقر و امام صادق و امام کاظم و امام رضا - علیهم السلام - روایت کرده‏است.( تفسیر صافی 2 / 437.)

برای دیدار ما بر سر حوض با هم رقابت کنید، که ما دشمنانمان را از آن می‏رانیم و دوستان و اولیای خود را از آن سیراب می‏کنیم؛ هر که جرعه‏ای از آن بنوشد هرگز تشنه نخواهد شد؛ دو نهر از بهشت در حوض ما سرازیر می‏شود، یکی از تسنیم و دیگری از آب زلال و گوارا، بر لبه آن زعفران روییده و سنگریزه‏اش لؤلؤ است و آن کوثر نام دارد

فیض کاشانی - رحمه الله - گوید: امیرمؤمنان علیه السلام فرمود: ”هر کتابی را برگزیده‏ای است، و برگزیده این کتاب حروف تهجّی است”‌. و از اسرار غریب در این مقطّعات آن است که آنها پس از ترکیب و حذف مکررات این جمله را تشکیل می‏دهد: عَلی صراطُ حَقٍّ نُمْسِکُهُ، یا: صِراطُ عَلی حَقٌّ نُمْسِکُهُ ”علی راه حق است، یا: راه علی حق است که ما آن را نگاه می‏داریم”‌.( تفسیر صافی 1 / 78.) اهل سنّت گویند از ترکیب این حروف پس از حذف مکررات آن این جمله نیز به دست می‏آید: صَحِّ طریقَکَ مَعَ‏السُّنَّة ”راهت را با همراهی سنّت درست کن”‌. در پاسخ گفته می‏شود: گر چه این جمله درست است اگر مراد از سنّت سنّتی باشد که از طریق معصوم رسیده باشد، ولی به این ترکیب ایرادی وارد است و آن این که: حرف آخر ”السّنّة”‌ تاء است نه هاء، از این رو با حروف مقطعه تطبیق ندارد.(م))

و نیز فرمود: من با رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و خاندانم بر سر حوض قرار داریم، پس هر که خواستار ماست باید گفتار ما را بگیرد و مانند ما عمل کند، زیرا هر خاندانی برگزیده‏ای دارد و ما را نیز برگزیدگانی است، و ما را شفاعتی است و دوستان ما را نیز شفاعتی است، پس برای دیدار ما بر سر حوض با هم رقابت کنید، که ما دشمنانمان را از آن می‏رانیم و دوستان و اولیای خود را از آن سیراب می‏کنیم؛ هر که جرعه‏ای از آن بنوشد هرگز تشنه نخواهد شد؛ دو نهر از بهشت در حوض ما سرازیر می‏شود، یکی از تسنیم و دیگری از آب زلال و گوارا، بر لبه آن زعفران روییده و سنگریزه‏اش لؤلؤ است و آن کوثر نام دارد.

بخش سیره و عترت تبیان

خداوند متعال در چهارمین آیه سوره مباركه قدر می‌فرماید:

تنزّل الملائكة و الرّوح فیها بإذن ربهّم من كلّ أمرٍ؛ فرشتگان و روح، در آن شب به دستور پروردگارشان با هر فرمانی (برای تقدیر هر كاری) فرود آیند. (1)

فعل مضارع «تنّزل» دلالت بر تكرار و بقاء «لیلةالقدر» دارد، و در آیات سوم و چهارم سوره دخان نیز:

فیها یفرَق كلّ أمرٍ حكیم(2) ؛ در آن شب، هر فرمانی، بر حسب حكمت صادر می‌شود.

دلالت بر تجدد و دوام دارد. زیرا هیأت نحوی باب «تفعّل» دلالت بر پذیرش یا تكلف یا هر دو می‌نماید. ظاهر این فعل‌ها، خبر از تفریق و تنزل امر در لیلةالقدرهای آینده می‌دهد.

این امر كه در زمان رسول خدا به آن حضرت نازل می‌شده‌است، و در هر شب قدر دیگر، باید بر كسی نازل و تبیین و تحكیم یا كشف شود كه به افق نبوت نزدیك و پیوسته باشد.

قبول اصل وصایت رسول اكرم صلی الله علیه و آله و امامت، ناشی از این معنی و مبتنی بر همین اساس است.

صفحات: 1· 2· 3· 4· 5