امام جواد (علیه السلام ) :« مَن اَطاعَ هَواهُ أعطی عَدُوَّهُ مُناهُ » ؛آنکه از هوای نفس خود پیروی کند آرزوی دشمنش را برآورده (1)

امروز دهم رجب 1432 مصادف با میلاد با سعادت امام جواد(علیه السلام ) است که در سال 195 دهم رجب به دنیا آمده اند.پدر بزرگوار آن حضرت امام رضا (علیه السلام ) و مادر آن حضرت جناب سبیکه یا درّه است که امام رضا(علیه السلام ) نام ایشان را خیزران نهادند.

امام رضا(علیه السلام ):«هذا(الامام الجواد(علیه السلام ))المَولودُ الذی لَم یُولَد مَولُودُ اَعظَمُ بَرَکَةً علی شعتنا مِنه»؛این مولودی است که پر برکت تر از او برای شیعه ها بدنیا نیامده است (2) .

مادر گرامی امام جواد (علیه السلام ) در میان خاندان رسالت جایگاه ویژه ای داشت تا آنجائیکه یزید بن سلیط می گوید : در بین راه مدینه و مکه با امام کاظم(علیه السلام )  از نایب او پرسیدم امام فرمود:مرا امسال دستگیر می کنند و امر امامت با پسرم علی بن موسی الرّضا خواهد بود.سپس فرمود به پسرم مژده بده که به زودی دارای پسری امین و مبارک خواهد شد و او به تو خبر می دهدکه مرا در اینجا ملاقات نمودی.در آن هنگام به او خبر ده که مادر آن پسر کنیزی از خاندان ماریۀ قبطیه همسر رسول خدا و مادر ابراهیم پسر رسول خداست، و اگر توانستی سلام مرا به آن کنیز برسان.رسول خدا در آن زمان و امام کاظم (علیه السلام ) ندیده از فضیلت وپاکی این بانوی عزیز سخن می گویند.امام رضا(علیه السلام ) نیز در پاکی و فضیلت آن بانوی گرانمایه فرمود : من دارای فرزندی شده ام که شبیه موسی بن عمران گشاینده دریاهاست و شبیه عیسی بن مریم که مادرش پاک و عالی مرتبه است:قَد خُلِقَت طاهِرةٌمطهرةٌ (3) مادر این پسر نیز پاک و پاکیزه آفریده شده است. حکیمه نقل می کند که در روز سوم ولادت امام جواد (علیه السلام )  دیدم که آن حضرت چشمهایش را باز کرده و به سوی آسمان نگاه کرد آنگاه به چپ و راست نگریست و گفت : اشهد ان لا اله اِلّا الله و اشهد ان محمدا ًرسول الله.

نمونه ای از مکارم اخلاق امام جواد (علیه السلام ) تحت عنوان حدیث:

روایت شده که فرمود : با کسی دشمنی مکن تا اینکه بدانی میانه خدا و او چگونه است یعنی اگر او بنده شایسته خدا باشد آنوقت خداوند او را به دست تو نمی سپارد ، و اگر آدم بدی بود آنوقت علم تو باینکه او آدم بدی است دوری از او کفایت می کند پس با او دشمنی مکن.

توضیح: از این سخن امام (علیه السلام ) استفاده می شود که دشمنی با افراد شایسته صحیح نیست و با آدم نالایق هم از قدر و منزلت خود انسان خواهد کاست.پس بهتر اینست که در هر حال از ستیز با مردم اجتناب شود و در موارد ضروری با منطق و دلیل قانع کننده با ایشان برخورد کرد.اشاره می کنیم به روایتی که از لابلای آن شخصیت و وقار ونجابت و مکانت امام اشکار می گردد.محدث عالی مقام مرحوم علّامه مجلسی در بحارالأنوار از مرحوم محدث بزرگوار حاج شیخ عباس قمی در منتهی الآمال نقل فرموده اند که : روزی مأمون به قصد شکار از بغداد خارج شد و اثنای راه به جمعی از کودکان رسید که در میان راه ایستاده بودند و حضرت جواد (علیه السلام ) نیز آنجا ایستاده بود چون کودکان کوکبه مأمون را مشاهده کردند پراکنده شدند جز آن حضرت که از جای خود حرکت نفرمودند و با نهایت تمکین و وقار در جای خود ثابت ماندند.مأمون به نزدیک ایشان رسید و از مشاهده انوار امامت و جلالت و ملاحضه آثار قداست آنحضرت متعجب شده و پرسید که ای کودک چرا مانند کودکان دیگر از سر راه دور نشدی و از جای خود حرکت ننمودی؟ حضرت فرمودند : راه تنگ نبود که بر تو گشاده گردانم،جرم و خطایی نداشتم که از تو بگریزم و گمان ندارم که تو کسی را بی جرم در معرض عقوبت درآوری!از شنیدن این سخنان تعجب مأمون زیاد گردید پس پرسید که ای کودک چه نام داری؟فرمود نامم محمد است،گفت پسر کیستی؟فرمود پسر علی بن موسی الرضا(علیه السلام ) ،مأمون چون نسب شریفش را شنید تعجبش زایل شد و از استماع نام آن امام مظلوم که او را شهید کرده بود منفعل گردیدو صلوات و رحمت به آن حضرت فرستاد و رفت(4).از کودکی که در دامن امام رضا(علیه السلام ) پرورش یافته غیر از این انتظار نیست که با سخنان منطقی و مستدل خود حاکم و خلیفه را متقاعد ساخت و فرمود که برای فرار کردن و دور بودن من علتی نبود. (برگرفته از کتاب الگوهای دینی مکارم اخلاق معصومین(علیهم السلام ) شیخ سلمان زواری نسب)

یکی از اثرات ژرف دوست و همنشین اندیشمند رشد تفکر معنوی و عقلی در انسان است امام جواد(علیه السلام ) در این باره می فرماید :ملاقات و همنشینی با دینمداران آگاه باعث: 1- رشد دین و تعهدات دینی می گردد. 2- عقل واندیشه انسان را بارور می سازد ، اگر چه زمان بهره گیری از تراوشات معنوی کم باشد.باز امام می فرماید:«ثَلاثُ مِن عَمَلِ الأبرار:اِقامُة الفرایض واجتنابب المَحارم والاَحتراس مِنَ الغَفلَةِ فی الدّین»؛صالحان و ابرار بر سه عمل تکیه دارند:انجام واجبات و دوری از محرمات و رعایت احتیاط در امور دین و دوری از غفلت در دین. (برگرفته از کتاب چشمه های معرفت ، محمد تقی ناطقی)

گردآوری:لیلا ترکاشوند ، مدیر مدرسه

پی نوشت ها:

1- بحار الانوار ،ج 67 ،ص 78

2- اصول کافی، ج1 ، ص 321

3- بحار ، ج 5 ، ص 15

4- بحار ، ج 5 ، ص 91